فرش یکی از بزرگترین هنرهای ایران است که از عمق تاریخ و فرهنگ این سرزمین نشأت گرفته است. هر گره و الگوی آن، نشان‌دهنده ذوق، سلیقه و هنر ایرانی است که در آن جاری است. فرش ایرانی، به عنوان نماینده‌ای از فرهنگ و هنر ما، از گذشته تا به حال در میان مردم و فرهنگ‌های مختلف جهان شناخته شده است.
بدون شک یکی از اولین سوالاتی که در زمان خرید فرش به ذهن شما می‌آید این است که فرش دستباف بخریم یا ماشینی؟
برای پاسخ به این سوال، ابتدا باید بیشترین موارد از جمله کیفیت، قیمت، مزایا و معایب فرش ماشینی و فرش دستباف را مورد بررسی قرار داد تا بتوان به طور جامع به این سوال پاسخ داد.
تفاوت فرش ماشینی و دستباف
مهم ترین فرق فرش دستباف و ماشینی در روش تولید آنها است. فرش‌های ماشینی با استفاده از دستگاه‌های بزرگ بافندگی تولید می‌شوند، در حالی که فرش‌های دستبافت توسط دست گره زده می‌شوند. به همین دلیل، کیفیت، طول عمر و قیمت فرش‌های دستبافت به نسبت فرش‌های ماشینی بیشتر است.
در دهه های گذشته، فرش های ماشینی نمی‌توانستند با فرش‌های دستباف رقابت کنند، اما اکنون وضعیت تغییر کرده است. با افزایش قیمت بالای فرش‌های دستباف، بسیاری از افراد به خرید فرش‌های ماشینی روی آورده اند. همچنین با بهبود دقت و کیفیت دستگاه‌های بافندگی و استفاده از مواد اولیه با کیفیت، فرش‌های ماشینی به رقیب جدی برای فرش‌های دستباف تبدیل شده‌اند.
مقایسه کیفیت و عمر مفید فرش های دستباف و ماشینی
کیفیت فرش های دستباف و ماشینی به نوع الیاف و نخ‌های استفاده شده در آنها بستگی دارد. فرش‌های دستباف از مواد طبیعی مانند ابریشم، پنبه و پشم ساخته می‌شوند، که به همین دلیل قیمت و عمر مفید بیشتری نسبت به فرش‌های ماشینی دارند.
فرش های ماشینی از جنس الیاف اکرلیک، پلی اوژن، پلی استر، پلی پروپیلن و... تولید می‌شوند. استفاده از مواد اولیه با کیفیت بالا، باعث افزایش کیفیت و عمر مفید فرش می‌شود. اگرچه فرش‌های دستباف در مقایسه با فرش‌های ماشینی دارای عمر طولانی‌تری هستند، اما میانگین عمر فرش‌های ماشینی بین ۲۰ تا ۲۵ سال است.
قیمت فرش ماشینی و دستباف
به دلیل طولانی بودن فرآیند تولید و هزینه بالای مواد اولیه، قیمت فرش‌های دستبافت نسبت به فرش‌های ماشینی بسیار بیشتر است. یک سال و نیم زمان لازم است که سه نفر به صورت همزمان برای تولید یک فرش دستبافت ۹ متری که تماما از ابریشم طبیعی استفاده شده، وقت بگذارند.
بنابراین، قیمت یک فرش دستبافته با استفاده از ابریشم با تنوع و کیفیت متفاوت، ممکن است در بازه ۲۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان قرار گیرد. اما فرش های دستبافت با تراکم کمتر و از مواد اولیه ارزان تر ساخته شده، به قیمت های بسیار پایین تری عرضه می‌شوند.
از نظر قیمت، فرش های ماشینی بهترین گزینه هستند. با افزایش کیفیت مواد اولیه، شانه و تراکم، قیمت فرش نیز افزایش خواهد یافت. اما هیچ گاه نمی‌توان قیمت فرش های ماشینی را با فرش های دستبافت مقایسه کرد.
طرح و نقش فرش دستباف و ماشینی
طراحی و الگوی فرش بیشتر به سلیقه و نوع دکوراسیون فضا بستگی دارد. برای مقایسه الگو و طرح فرش های دستباف و ماشینی، ابتدا باید توجه داشت که فرش های دستباف عمدتا دارای الگوهای پیچیده تری نسبت به فرش های ماشینی هستند. پیچیده بودن الگو و طرح، استفاده از فرش های دستباف را در دکوراسیون سخت تر می کند.
بدون شک، تنوع طرح و رنگ در فرش‌های ماشینی بسیار بیشتر است. علاوه بر طرح‌های سنتی و کلاسیک، فرش‌های ماشینی نیز در طرح‌های مدرن، اسپرت، ساده و مینیمال تولید می‌شوند. یکی از مهم‌ترین مزایای فرش‌های ماشینی نسبت به فرش‌های دستباف، تنوع بیشتر در طرح و نقش آنها است. این موضوع باعث می‌شود فرش‌های ماشینی بهترین گزینه برای چیدمان و دکوراسیون منزل باشند.
شانه و تراکم فرش ماشینی
هر چه تعداد شانه ها و تراکم فرش ماشینی بیشتر باشد، شباهت بیشتری به فرش دستباف خواهد داشت. با افزایش تعداد شانه و تراکم، قیمت فرش های ماشینی نیز افزایش می‌یابد. در بازار، انواع مختلفی از فرش های ماشینی با تعداد شانه ها و تراکم های مختلف عرضه می‌شوند. فرش های ماشینی 700 شانه قیمت مناسب‌تری نسبت به فرش های ماشینی 1000، 1200 و 1500 شانه دارند.
ویژگی فرش دستبافت
فرش‌های دستباف از لحاظ هنری ارزش بیشتری دارند و با گذر زمان، ارزش آنها افزایش خواهد یافت، در حالی که فرش‌های ماشینی این خاصیت را ندارند. این فرش ها عمر طولانی‌تری نسبت به سایر قالی و قالیچه‌های ماشینی دارند. همچنین، به دلیل استفاده از الیاف طبیعی، این فرش‌ها در فصل زمستان گرم و در فصل تابستان خنک‌تر خواهند بود.
- فرش‌های دستباف با دوخت و دوام بالا نسبت به فرش‌های ماشینی کیفیت بیشتری دارند.
- فرش های دستباف به دلیل ارزش هنری و قیمت بالاتری که دارند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
- هر چه عمر فرش دست بافت بیشتر باشد، قیمت آن بیشتر خواهد بود.
- بافته شدن با دست موجب استحکام بیشتر این نوع فرش ها می شود.
- فرش های دستبافته دارای طیف وسیعی از رنگ ها هستند.
- استفاده از الیاف طبیعی در فرش های دستبافت باعث شده تا این نوع فرش‌ها در فصل تابستان خنک و در فصل زمستان گرمای بیشتری را حفظ کنند.
ویژگی فرش ماشینی
یکی از ویژگی‌های مهم فرش‌های ماشینی، قیمت کمتر آنها است. استفاده از الیاف طبیعی و زمان بسیار زیادی که برای بافتن یک فرش دستی نیاز است، باعث شده تا قیمت قالی‌های دستباف چندین برابر فرش‌های ماشینی باشد. احتمالاً شما تمایلی به پرداخت هزینه‌های بالای چند صد میلیونی برای یک فرش ندارید، بنابراین قیمت مناسب‌تر فرش‌های ماشینی یک ویژگی مهم در انتخاب و خرید فرش خواهد بود.
با این حال که گفته می‌شود عمر فرش دستباف بیشتر از فرش ماشینی است، اما باید توجه داشت که میانگین عمر مفید فرش‌های ماشینی بین ۱۵ تا ۲۰ سال است. با این حال، با مراقبت مناسب میتوانید عمر فرش ماشینی خود را تا ۳۰ سال هم افزایش دهید.
تنوع نقش و طرح در فرش ماشینی
علاوه بر قیمت اگر این دو نوع فرش را از لحاظ طرح و الگو مقایسه کنیم، متوجه خواهیم شد که تنوع زیاد طرح و الگوها در فرش‌های ماشینی بیشتر است. این تنوع بیشتر باعث شده تا فرش‌های ماشینی برای هر نوع دکوراسیونی مناسب باشند.
مقایسه بافت فرش های دستباف و ماشینی
فرش های ماشینی دارای بافت و گره‌های منظم‌تری هستند. در حالی که فرش‌های دستباف توسط دست بر روی دار قالی بافته می‌شوند و این باعث می‌شود که ابعاد ابتدا و انتهای فرش باهم متفاوت باشند. اما در فرش‌های ماشینی این نوع اختلافات وجود ندارد و بافت و گره‌های آنها کاملاً منظم و ابعاد فرش بدون هیچ نقصی خواهد بود.
انتخاب اندازه مناسب فرش ماشینی
سایزبندی فرش های ماشینی کامل هستند. شما می توانید این فرش ها را از سایز جلوسینکی و پادری تا فرش های ۹ متری و ۱۲ متری و حتی سایز غیر استاندارد سفارش دهید. بنابراین، برای شما مشکلی نخواهد بود که فرش مناسب برای اندازه منزل خود را پیدا کنید.
رنگبندی فرش ماشینی
همانطور که اشاره شد، فرش های ماشینی دارای تنوع بسیار زیادی در طرح و نقش هستند. انتخاب یک فرش مناسب با رنگی که با دکوراسیون منزل شما همخوانی داشته باشد، در مورد فرش های ماشینی کار سختی نیست. اما برای دیزاین خانه خود با استفاده از فرش های دستباف، گزینه های محدودتری وجود دارد. بدون توجه به اینکه دکوراسیون منزل شما به سبک مدرن یا کلاسیک است، از بین هزاران فرش با طرح و رنگ های متنوع، به راحتی میتوانید فرش مطلوب خود را انتخاب کنید.
فرش دستباف بخریم یا ماشینی؟
با در نظر گرفتن ویژگی‌هایی که در بالا برای هر یک از فرش‌های دستبافت و ماشینی توضیح داده شد، در این بخش به ارزیابی و مقایسه فرش‌های دستبافت و ماشینی می‌پردازیم:
- فرش دستبافت با درخشش بسیار زیبا و چشم نواز، از نزدیک و دور جلب توجه می‌کند، اما فرش ماشینی تنها از دور زیبا به نظر می‌رسد و از نزدیک جذابیت خاصی ندارد.
- همانطور که اشاره شد، رنگ فرش‌های دستبافت با گذر زمان جلوه زیبای بیشتری پیدا می‌کنند، در حالی که فرش‌های ماشینی به تدریج زیبایی خود را از دست می‌دهند.
- فرش دستباف در فصل تابستان خنک و در زمستان گرم است، اما فرش ماشینی به دلیل استفاده از مواد پلاستیکی، این ویژگی را ندارد.
ارزش خرید فرش دستباف بیشتر است یا ماشینی؟
به طور کلی، ارزش خرید فرش دستباف بیشتر از فرش ماشینی است، اما مصرفی که برای فرش خود در نظر دارید بسیار مهم است. اگر قصد دارید فرش را برای استفاده در خانه خود خریداری کنید، بهتر است به فرش های ماشینی با کیفیت عالی و قیمت مناسب توجه کنید. اما اگر مشکلی با هزینه های بالای چند صد میلیونی ندارید، پیشنهاد می‌شود که فرش دستباف ایرانی را انتخاب کنید، زیرا این نوع فرش ها در جهان بسیار ارزشمند هستند.ر
اگر به تنوع طرح و نقش فرش و همچنین تطابق آن با دکوراسیون فضای خود فکر کنیم، فرش های ماشینی به دلیل داشتن تنوع بیشتر در طرح ها، ارزش خرید بیشتری دارند. در انتخاب فرش برای دکوراسیون منزل، شما محدودیتی ندارید و می توانید هر نوع فرش با هر رنگ و طرحی که دوست دارید را از بین فرش های ماشینی انتخاب کنید. حتی اگر تمایل به خرید فرش دستباف دارید ولی نمی خواهید هزینه زیادی صرف کنید، می توانید فرش های با طرح دستباف ماشینی را خرید کنید.
