به ابزارهایی که در فرآیند فرزکاری برای براده برداری استفاده می شود تیغه فرز گفته می شود. تیغه های فرز یا همان Milling Cutter میتوانند یک تا چند لبه ی برنده داشته باشند. تیغه های فرز با حرکات دورانی عملیات ماشین کاری (فرزکاری) را روی قطعه کار ثابت انجام می دهند. تنوع تیغه های فرز بسیار زیاد است و می توان آن ها را بر اساس جنس، لبه های برنده و شکل ظاهری طبقه بندی نمود. به طور مثال اغلب تیغه های فرزکاری از جنس فولاد هستند اما تیغه های سخت تری نیز تولید می شود که برای فرزکاری فلزات سختتر استفاده شود. در این مقاله به طور کامل درباره ی انواع تیغه فرز و کاربرد آنها نوشته ایم. قبل از هر چیزی بهتر است درباره ی فرزکاری اطلاعات داشته باشید.
فرز کاری چست؟
برای تولید قطعات صنعتی باید انواع روش های ماشین کاری را به کار برد. یکی از روش های رایج ماشین کاری (براده برداری)، فرزکاری است. فرزکاری توسط دستگاه و ماشین فرز انجام می شود. در فرآیند فرزکاری برخلاف تراشکاری قطعه کار ثابت است و ابزار فرزکاری متحرک می باشد. در عملیات فرزکاری به کمک تیغه های فرز، که اغلب دارای چند لبه ی برنده هستند، از سطوح قطعه کار براده برداری می کنیم تا به شکل مورد نظر از قطعه برسیم. شناخت انواع تیغه فرز در فرزکاری از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا که هر کدام ویژگی و کاربرد ویژه به خود را دارند و با عوض کردن تیغه فرز می توان جهت برش و نوع فرآیند را تغییر داد.
طبقه بندی انواع تیغه فرز بر اساس شکل ظاهری
صنعتکار با توجه به نیاز خود باید نوع و شکل ویژه ای از تیغه فرز را انتخاب نماید. مقاومت و سختی تیغه های فرز با یکدیگر تفاوت دارند.
تیغه فرز انگشتی End Mill Cutter
تیغه فرز انگشتی از انواع تیغه فرز است که از نظر ظاهری بسیار مشابه به مته ها می باشد و بدنه ی استوانه ای دارد. فرز های انگشتی در دو جهت محوری کناری و عمودی روبه رو از قطعه کار براده برداری می کنند. به طور مثال فرز انگشتی سرگرد یا کروی از انواع تیغه فرزهای انگشتی است که به خاطر طراحی سر کروی و نیم کره ای که دارد برای نفوذ به قطعه کار و سوراخ کاری اولیه استفاده می شود.
تیغه فرز های غلتکی
این دسته از انواع تیغه فرز ها دارای لبه های برنده ی محیطی هستند؛ این لبه های برنده ی محیطی می توانند مارپیچ و یا مستقیم باشند. از این نوع تیغه فرز برای فرزکاری سطوح تخت استفاده می شود. تیغه فرز های غلتکی با لبه های برنده ی مارپیچی نسبت به مستقیم آرام تر عمل می کنند اما عیب تیغه فرزی، که شیار مارپیچی دارد، ایجاد نیروی محوری است؛ به همین خاطر باید در هنگام نصب آن روی میله فرزگیر دستگاه دقت شود تا به نحوی قرار گیرد که امتداد نیروی محوری در جهت بدنه دستگاه فرز باشد. در غیر این صورت یاتاقان فرزگیر از محور خارج شده و موجب صدمه می شود.
تیغه فرز غلتکی پیشانی تراش
نوع دیگری از انواع تیغه فرزهای غلتکی، فرز پیشانی تراش است. تفاوت تیغه فرز غلتکی با غلتکی پیشانی تراش در این است که در تیغه فرز پیشانی تراش علاوه بر لبه های برنده ی محیطی در پیشانی تیغه نیز لبه های برنده دارد و از آن می توان علاوه بر فرزکاری سطوح تخت برای فرزکاری سطوح پله دار نیز استفاده نمود. همچنین تیغه های فرز پیشانی تراش نسبت به تیغه فرز غلتکی معمولی در فرزکاری سطوح هموار به ما سطوح صاف تری را می دهند. برای تراش و فرزکاری یک سطح بزرگ در زمان کم از فرز پیشانی تراش یا Slab Milling Cutter استفاده می شود. نحوه ی کار این نوع تیغه به این صورت است که حول محور خودش میچرخد و با حرکت در جهت محوری به قطعه کار نفوذ میکند. اما این نوع از تیغه های فرزکاری قدیمی هستند و با ماشین تراش و دستگاه های فرز مدرن سازگار نمی باشند.
تیغه فرز پولکی یا دیسکی
از سایر انواع تیغه فرز می توان به تیغه فرز پولکی اشاره نمود که به دو صورت شیار تراش و برشی طراحی شده اند. از فرز های پولکی شیار تراش برای ایجاد شیار با عمق و قطر های دلخواه و برش فلزات استفاده می شود.
لبه های برنده یا دنده های فرز پولکی شیار تراش از سمت سطح جانبی عملیات اصلی فرزکاری را انجام می دهد و از سمت رو به رو یا پیشانی عملیات پرداخت شیار را انجام می دهد. برای ایجاد شکاف های 2 تا 40 میلی متر در عرض فلزات از فرز پولکی شیار تراش استفاده می کنیم. شکل، جهت (چپ و راست) و جنس تیغه ها در فرزهای پولکی مختلف، متفاوت است و هر کدام کاربرد ویژه ی خود را دارد. به طور مثال از فرز پولکی تیغه مستقیم برای شیار زنی و فرزکاری جانبی استفاده می شود در حالی که از تیغه فرز پولکی با تیغه های چپ و راست برای فرزکاری سنگین و ایجاد شیار هایی با عمیق زیاد استفاده می شود. انواع جنس تیغه فرز پولکی به دو صورت HSS و الماس تعویض شو می باشد.
فرز اره ای نیز نوعی از تیغه فرز پولکی است که برای ایجاد شیار و برش هایی با قطر بسیار کم استفاده می شود؛ همچون ایجاد یک شکاف و یا برش یک میله. این تیغه ی فرزکاری کاری صفحه ای تخت و دایره ای شکل است که ضخامت بسیار کمی نیز دارد. فرز اره ای با دو جنس HSS و کاربید طراحی می شود تا صنعتگران با توجه به نیاز و بودجه ی خود تیغه فرز مناسب خود را انتخاب کنند.
تیغه فرز زاویه تراش
از انواع تیغه فرز زاویه تراش می توان به دو مدل اصلی جناقی (فرز خورشیدی) و دم چلچله اشاره نمود. لبه های برنده ی تیغه فرز خورشیدی نسبت به محور تیغه دارای زاویه می باشند. برای ایجاد سطوح و شیارهای زاویه دار از تیغه فرز خورشیدی استفاده می شود. تیغه فرز های خورشیدی زاویه تراش به دو صورت دو طرفه و یک طرفه طراحی می شوند. قطر و زاویه در فرز های خورشیدی متفاوت است.
فرز دم چلچله تیغه فرز زاویه تراشی که لبه های برنده ی آن دارای زاویه 45 یا 60 درجه هستند و وظیفه ی اصلی آن ایجاد شیار زاویه دار و براده برداری زاویه دار می باشد. از فرز دم چلچله برای ایجاد قطعات در صنعت قالب سازی استفاده می شود. جنس تیغه فرزکاری دم چلچله از فولاد و یا آلیاژی از فولاد است که سختی بسیار بالایی دارد.
تیغه فرز تی شکل
فرز تی شکل از پرکاربرد های فرزکاری است. همان طور که از نام این فرز مشخص است شکلی مشابه T انگلیسی دارد و شکاف های تی شکل روی شفت ایجاد میکند.
تیغه های فرز تیغچه دار (تیغه فرز کف تراش)
تیغه فرز کف تراش یا Face Milling Cutter به خاطر شکلی که دارد فقط می تواند در جهت عمودی براده برداری کند و توانایی برش محوری ندارد. جنس دندانه یا لبه های برنده ی فرز کف تراش از کاربید است که سختی بسیار بالایی دارد و باعث افزایش طول عمر دستگاه می شود.
در پرداخت کاری از اینسرت های لوزی و مثلث شکل استفاده میشود در تعداد کم تر ولی در خشن کاری که استحکام بیشتری مورد نیاز است از اینسرت هایی با لبه ی بیشتر و یا مقاطع گرد استفاده می شود.
تیغه مدول دنده تراش
یکی از انواع تیغه های فرزکاری تیغه مدول دنده تراشی است که به جهت تولید چرخ دنده و دنده زنی استفاده می شود.
انواع تیغه فرز غلتکی
تیغه فرزهای غلتکی را می توان در سه گروه W،N و H تقسیم نمود. این سه گروه از تیغه های غلتکی بر اساس زاویه ی آزاد، تعداد دندانه و شکل مقطع با هم تفاوت دارند. تعداد دندانه ها (لبه های برنده) و زوایای تیغه ای که باید برای فرزکاری استفاده شود به عواملی همچون جنس و قطر قطعه کار بستگی دارد. به طور مثال تیغه فرز غلتکی تیپ H دارای زاویه ی آزاد 4 درجه و تعداد 10 تا 16 دنده می باشد؛ از این تیغه برای فرزکاری فلزات سخت تر مثل فولاد های سخت استفاده می شود. در زیر جدول مقایسه انواع تیپ های تیغه فرز غلتکی را مشاهده میکنید.
همانطور که در جدول بالا نیز مشاهده می کنید از تیغه فرز غلتکی که دندانه های بیشتری دارد برای فرزکاری مواد سخت تر استفاده می شود.
انواع تیغه فرز ها بر اساس جهت پیچش
تیغه های فرزکاری را می توان بر اساس جهت پیچش به دو دسته ی تیغه فرز چپ گرد و راست گرد تقسیم کرد. برای مشخص شدن جهت پیچش تیغه را در راستای عمودی در مقابل خود قرار دهید؛ اگر لبه های برنده از بالا سمت راست به سمت پایین و چپ باشد یعنی تیغه راست گرد است و اگر از بالا سمت چپ به پایین سمت راست پیچید یعنی چپ گرد است. تصویر زیر مقایسه تیغه فرز چپ گرد و راست گرد می باشد. همانطور که میبینید جهت گردش محور در تیغه فرز چپ گرد خلاف عقربه ساعت و در تیغه فرز راست گرد در جهت عقربه ساعت است. در زمان کار با تیغه های فرز انگشتی و غلتکی توجه به جهت گردش محور از اهمیت بالایی برخوردار است.
طبقه بندی انواع تیغه فرز بر اساس جنس
مواد سازنده ی تیغه های فرز می تواند متفاوت باشد. هر ماده ی سازنده دارای مقاومت حرارتی ویژه به خود است. با توجه به ماده ی سازنده ی تیغه های فرز را به دسته های زیر تقسیم میکنیم.
- تیغه های فرز از جنس فولاد کربن
- تیغه های فرز از جنس فولاد تند بر (HSS)
- تیغه های فرز از جنس کاربید سمانته
- تیغه های فرز از جنس سرامیک
انتخاب جنس مناسب تیغه فرز باید متناسب با جنس قطعه کار باشد.
مزایا و معایت انواع جنس تیغه های فرز
تیغه فرز از جنس فولاد کربن
از تیغه های فرز فولاد کربن برای عملیات های فرزکاری با سرعت برشی پایین استفاده می شود؛ زیرا در سرعت های برشی بالا فولاد به نقطه ی ذوب میرسد. مزایای تیغه فرز فولاد کربن: قیمت ارزان این نوع تیغه فرزکاری باعث میشود تا اغلب صنعتگران از آن استفاده کنند. اما نقطه ی ذوب این ماده کم است ( 200 درجه) و همچنین مقاومت بسیار پایینی دارد.
تیغه فرز از جنس فولاد تند بر
فولاد تندبر نوعی فولاد است و حاوی عناصر آلیاژی مانند تنگستن، وانادیوم، کروم و مولیبدن می باشد. این آلیاژ ها باعث افزایش نقطه ی ذوب و مقاومت حرارتی و فیزیکی ابزار می شوند. از فولاد تند بر HSS به طور گسترده در صنعت استفاده می شود. از مزایای این نوع تیغه فرز می توان به مقاومت حرارتی-فیزیکی بالا اشاره نمود. نقطه ی ذوب 600 درجه از اصلی ترین مزیت های این جنس از تیغه های فرز می باشد.
تیغه فرز از جنس کاربید سمانته شده
مقاومت فیزیکی تیغه های فرز از جنس کاربید نسبت به تیغه های HSS بیشتر است و در مقابل نیروهای فشاری بهتر عمل می کند. بهترین عملکرد را در براده برداری دارند و قابلیت آن ها تا دمای 900 درجه نیز تغییری نمی کند و حفظ می شود. برای تهیه تیغه فرز های تیغچه دار از کاربید سمانته استفاده میشود.
تیغه های فرز از جنس سرامیک
برای براده برداری فولاد های سخت به چیزی بیشتر از کاربید و فولاد تندبر نیاز داریم. مقاومت سرامیک ها در مقابل سایش و حرارت فوق العاده است و می توانند دمای 1200 درجه ای را نیز تحمل کنند و سختی را حفظ کنند. تیغه فرز های سرامیکی کاملا مناسب براده برداری از فولاد های سخت هستند.
خرید انواع تیغه فرز
تا اینجا با انواع تیغه فرز آشنا شدیم و دانستیم که هر کدام با ویژگی های منحصر به فرد خود در انواع روش های فرزکاری استفاده می شوند. برای تهیه و خرید انواع تیغه های فرزکاری می توانید به سایت معتبر ابزارآلات CNC بوک ابزار مراجعه نمایید. این سایت مرجع بهترین ابزارآلات CNC می باشد که در تلاش است تا محصولات را با قیمت مناسب در اختیار مصرف کنندگان قرار دهد.